De ingrijpende gevolgen van klimaatverandering, de verslechtering van het milieu en, het verlies van biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen vragen om onmiddellijke actie. De urgentie is groter dan ooit. We vinden dat we ook als universiteit onze verantwoordelijkheid moeten nemen en actief bijdragen aan een sociaal rechtvaardige ecologische transitie. Het is om die reden dat duurzaamheid een kernwaarde is in ons programma. We zijn overtuigd dat we deze waarde moeten integreren in alle aspecten van de werking van de UGent: in het onderzoek, het onderwijs, de bedrijfsvoering en de organisatie. We kunnen en willen dit echter niet alleen doen. Een snelle en rechtvaardige transitie richting meer duurzaamheid kan alleen samen met de samenleving. Als universiteit hebben we de expertise in huis om op dit vlak leiderschap te tonen, maar dan moeten we wel consequent zijn. Als wij als UGent de duurzaamheidsambities niet serieus nemen, wie dan wel?
De transitie naar een duurzamere toekomst kan alleen slagen wanneer de overtuiging gedeeld wordt dat verandering nodig is. Het is essentieel dat iedereen binnen de universiteit zich betrokken voelt bij en verantwoordelijk voelt voor het behalen van deze doelen. We moeten het engagement van studenten en collega’s actief aanmoedigen en duidelijke kaders creëren waarin zij zich gesteund voelen. We willen duurzaamheid niet als iets ‘extra’ zien, maar als een voorwaarde voor alles wat we doen. We willen het duurzaamheidsbeleid van UGent met trots uitdragen, uitdagingen benoemen en erkennen, bottom-up initiatieven ondersteunen en gezamenlijk de moeilijkere keuzes maken.
Duurzaamheid is een rode draad doorheen ons programma. We willen toekomstbestendige keuzes maken en een voortrekkersrol opnemen in dit thema. We menen dat daarom een holistische aanpak nodig is. De volgende tekst vormt voor ons de basis om het duurzaamheidsbeleid van de UGent in al haar aspecten samen uit te bouwen.
- Duurzaamheid en onderzoek
Duurzaamheid is een complexe uitdaging die vraagt om een inter- en transdisciplinaire benadering. Hiervoor willen we barrières wegnemen die zo’n onderzoek in de weg staan. Om dat onderzoek ook werkelijk mogelijk te maken, voorzien we bijvoorbeeld extra onderzoeksgelden voor multidisciplinair onderzoek.
Universiteiten zijn niet alleen kennisproducenten, maar ook facilitators van samenwerking tussen verschillende sectoren. De UGent moet haar rol als bruggenbouwer tussen de academische wereld (met zowel onderzoekers als studenten), de publieke en private sector, en lokale gemeenschappen optimaal benutten. Dit stelt ons in staat om innovatieve oplossingen te ontwikkelen en het vertrouwen van de samenleving te winnen. Bovendien kunnen we overheden voorzien van wetenschappelijk onderbouwde, impactvolle aanbevelingen.
- Duurzaamheid en onderwijs
Het is van groot belang dat we studenten niet alleen bewust maken van duurzaamheidsvraagstukken, maar hen ook de kennis en vaardigheden bieden die ze nodig hebben om hier actief aan bij te dragen. We moeten evenwel erkennen dat we achterlopen in de integratie van duurzaamheid in ons onderwijs. De duurzame onderwijsenquête van 2021 toonde bijvoorbeeld aan dat studenten zich onvoldoende voorbereid voelen op de uitdagingen van de toekomst. Ondanks positieve initiatieven, zijn er grote verbeteringen nodig zijn. Duurzaamheid moet een integraal onderdeel worden van ons onderwijsaanbod, met duidelijke leerlijnen die studenten voorbereiden op de wereld waarin zij zullen opereren.
We geloven dat in ons onderwijs meer ruimte is voor interdisciplinair leren. Duurzaamheidsvraagstukken kunnen immers niet vanuit een enkele discipline opgelost worden. Curricula integreren zulke benadering nog niet vaak genoeg waardoor ze niet beantwoorden aan de actuele en toekomstige maatschappelijke behoeften. Dat moet veranderen. In samenwerking met studenten en docenten willen we de (bestaande) leerlijnen rond duurzaamheid (verder) ontwikkelen en meer zichtbaar maken. We zullen opleidingen hierin actief ondersteunen en inzetten op samenwerking. Een interdisciplinair vak kan bijvoorbeeld voor studenten van meerdere opleidingen relevant zijn en dan is het niet nodig dit in iedere opleiding afzonderlijk te geven. Barrières die zulke inter- en transdisciplinair onderwijs hinderen, moeten we wegnemen.
- Duurzaamheid in de bedrijfsvoering en organisatie van UGent
Duurzaamheid moet niet alleen verankerd zijn in ons onderzoek en onderwijs, maar ook in de manier waarop we UGent als organisatie besturen en onze bedrijfsvoering organiseren. Het principe ‘practice what you preach’ is cruciaal voor onze geloofwaardigheid als onderwijsinstelling. We moeten ons daarom blijven afvragen hoe we onze ecologische voetafdruk kunnen verkleinen. Dit is geen gemakkelijke opgave, vooral niet in een besparingscontext. Noodzakelijke inspanningen uitstellen betekent hogere kosten in de toekomst. Daarom concentreren we ons in de eerste plaats op de duurzaamheidsdoelstellingen die de UGent zichzelf al gesteld heeft, en optimaliseren wat we al doen om deze te bereiken.
Duurzaamheid moet een integraal onderdeel worden van onze besluitvorming, van het beheer van onze infrastructuur en het omliggende groen, onze mobiliteit, de maaltijden in onze resto’s en bij events, bij de inkoop van goederen en diensten … We willen de afspraken in de roadmap 2025-2028 bewaken en de duurzaamheidsmaatregelen vastberaden uitvoeren. Als de doelstellingen niet worden gehaald, betekent dit voor ons dat we niet berusten maar acties bijsturen en versterken. We willen daarnaast ook bij onze aankopen en investeringen sociale en milieucriteria belangrijker maken.
- Samen de transitie versterken en verrijken
Het duurzaamheidsbeleid van de UGent kan alleen maar slagen als we er samen aanwerken. We moedigen de actieve betrokkenheid van personeel en studenten daarom verder aan. Dat kan bijvoorbeeld via de denktank Transitie UGent, de Green Office, duurzaamheidscommissies en thematische werkgroepen. De huidige werking hiervan toont aan dat er veel mensen bereid zijn initiatief te nemen, mits er een duidelijk kader is en zij zich gesteund voelen. Dit gaat niet vanzelf, daarvoor zijn coördinatoren en facilitatoren en natuurlijk de financiële middelen nodig om dit waar te maken.
Daarnaast is het belangrijk dat we als instelling samenwerken met externe partners, zoals onderzoeksinstellingen, NGO’s, denktanks en lokale overheden. We delen met veel van deze organisaties dezelfde doelstellingen en staan voor vergelijkbare uitdagingen. Door samen te werken kunnen we de verantwoordelijkheid voor het behalen van duurzaamheidsdoelen delen. We kunnen in het bijzonder leren samen met de andere Vlaamse universiteiten en met universiteiten die voorloper zijn in de duurzame transitie, zoals de Universiteit Groningen en de Wageningen University and Research. Zowel hun successen als hun worstelingen kunnen inspirerend werken en samen kunnen we naar oplossingen zoeken. Dit is niet alleen het werk van de duurzaamheidscoördinator, maar ook van het rectorale team en het bredere management.